 |
 |
 |
 |
|
Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και το κόμμα |
Ομιλίες στο συνέδριο της Στουτγκάρδης (Οκτώβριος 1898) |
Η κοινωνικοποίηση της κοινωνίας (Γερμανικός μπολσεβικισμός) |
Η Ρωσική τραγωδία |
Σημείωμα επιμελητών
Γιώργος Στεφανίδης – Θοδωρής Βελισσάρης
Στο μικρό αφιέρωμα που φιλοξένησε το περιοδικό «Ουτοπία» στο τεύχος 123, παρουσιάζουμε για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, εξ όσων γνωρίζουμε, δύο πολύ σημαντικά άρθρα της Ρόζα Λούξεμπουργκ, καθώς και μία διάσημη ομιλία της, συνοδευόμενα από ένα άρθρο που γράφτηκε πρόσφατα για την ίδια. Δεν είναι ευρέως γνωστό ότι το διάσημο έργο της για τη «Ρωσική επανάσταση» η Ρόζα Λούξεμπουργκ το έγραψε στη φυλακή, με περιορισμένες πηγές πληροφόρησης, και δεν το δημοσίευσε η ίδια εν ζωή. Δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό της, με επιμέλεια του Paul Levi. Εκτός φυλακής, έγραψε και δημοσίευσε η ίδια το, άγνωστο στους περισσότερους, άρθρο «Η Ρωσική τραγωδία». Νομίζουμε ότι το άρθρο αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη όταν διερευνάται η αποτίμησή της για τη Ρωσική επανάσταση εν γένει. Εδώ επικεντρώνει την κριτική της στην εξωτερική πολιτική των μπολσεβίκων, φυσικά στα πλαίσια μίας αμέριστης εκτίμησης και αλληλεγγύης. Στο άρθρο της για τον «Γερμανικό μπολσεβικισμό», καθίσταται ξεκάθαρη η άποψη της Λούξεμπουργκ για τη σοσιαλιστική πειθαρχία που απαιτείται σε μία επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου, εάν η τελευταία θέλει να πετύχει τους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους της. Παράλληλα, δίνεται το περίγραμμα των βασικών βημάτων ενός μετασχηματισμού των οικονομικών σχέσεων προς τον σοσιαλισμό, μέσω της κατάκτησης της πολιτικής εξουσίας. Οι ομιλίες της στο συνέδριο της Στουτγκάρδης συνοψίζουν την ισχυρή της πεποίθηση ότι κανένας συνδικαλιστικός αγώνας δεν είναι από μόνος του σοσιαλιστικός, και κανένα κίνημα δεν είναι από μόνο του επαναστατικό. Χωρίς την πλαισίωση και τους στόχους μίας σοσιαλιστικής πολιτικής, τόσο ο συνδικαλισμός όσο και το «κίνημα», μπορούν για τη Λούξεμπουργκ να μετατραπούν στα μεγαλύτερα εμπόδια για την κατάκτηση του σοσιαλισμού. Το κόκκινο νήμα που διατρέχει όλα αυτά τα κείμενα είναι αυτό του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας, το οποίο παρέμενε κεντρικό για τη Λούξεμπουργκ μέχρι το τραγικό της τέλος. Το άρθρο του Κρις Κατρόουν παρουσιάζει την προσπάθεια, εκ μέρους της Λούξεμπουργκ, μίας διαλεκτικής σύλληψης του προβλήματος αυτού, πέρα από την απόρριψη της μαζικής πολιτικής και της δημοκρατίας, αλλά συγχρόνως και πέρα από την απλή απολογητική και ωραιοποίηση του ίδιου του κράτους. Το κράτος, αλλά και το επαναστατικό κόμμα (και ο ίδιος ο μαρξισμός ακόμα!), συμμετείχαν στη βαθιά κοινωνική κρίση, αποτελούσαν συμπτώματα της παθολογίας των κοινωνικών σχέσεων, και έπρεπε να γίνουν αντικείμενο έκφρασης, πραγμάτευσης, χειρισμού, των κοινωνικών αυτών σχέσεων ως μέσα δυνητικής (αυθ)υπέρβασής τους. Στην καρδιά του μαρξισμού της Λούξεμπουργκ βρίσκεται η ζωντανή σύλληψη του προβλήματος της ελευθερίας, τόσο στον αντικειμενικό όσο και στον υποκειμενικό του ορίζοντα. Ελπίζουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα να υπενθυμίσει, έστω και ελάχιστα, τη βαρύτητα της προσφοράς της Λούξεμπουργκ στον αγώνα για την ατομική και κοινωνική χειραφέτηση, και να παρακινήσει την περαιτέρω ενασχόληση με το έργο της.
[ • απαιτείται | + πρότεινε ]
Εβδομάδα 10
• Λούκατς — “Αρχικός Πρόλογος” (1922), “Τι είναι ο ορθόδοξος μαρξισμός;” (1919), “Ταξική συνείδηση” (1920) (περιλαμβάνονται στο βιβλίο “Ιστορία και ταξική συνείδηση“, σελ. 45-82 και 105-148 του βιβλίου)
+ Μαρξ — “Πρόλογος στην πρώτη γερμανική έκδοση” (1867) και “Επίλογος στη δεύτερη γερμανική έκδοση” (1873) του τ.1 του “Κεφαλαίου”(σελ. 11-26 του βιβλίου)
Εβδομάδα 11
• Κορς — “Μαρξισμός και Φιλοσοφία” (1923)
+ Μαρξ — “Να καταστήσουμε τον κόσμο φιλοσοφικό” (από τη διδακτορική διατριβή του Μαρξ, 1839-41), “Για μια αμείλικτη κριτική απέναντι σε ό,τι υπάρχει”, γράμμα στον Ρούγκε, Σεπτέμβρης 1843) και “Θέσεις για τον Φόυερμπαχ” (1845) — υπάρχουν σ’ αυτόν τον τόμο.
ΙΙ. Εισαγωγή στον επαναστατικό μαρξισμό
Εβδομάδα 12
• Λούξεμπουργκ: Η κρίση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, μέρος 1 (1915). Yπάρχει στα ελληνικά στο βιβλίο “Μπροσούρα του Γιούνιους” (Πρωτοποριακής Βιβλιοθήκη, σελ. 29-48). Επικοινωνήστε μαζί μας για να σας ενημερώσουμε πώς μπορείτε να διαβάσετε την ελληνική εκδοχή.
• Νετλ: Το γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα την περίοδο 1890-1914 ως πολιτικό μοντέλο (1965) [διατίθεται μόνο στα αγγλικά]
• Σλότερ: Τι είναι η επαναστατική ηγεσία; (1960) [διατίθεται μόνο στα αγγλικά]
Εβδομάδα 13
• Λούξεμπουργκ: Μεταρρύθμιση ή επανάσταση; (1900-1908)
Εβδομάδα 14
• Λίγκα των Σπαρτακιστών: Ο Λένιν και το κόμμα της πρωτοπορίας (1978) [διατίθεται μόνο στα αγγλικά]
Εβδομάδα 14
• Λίγκα των Σπαρτακιστών: Ο Λένιν και το κόμμα της πρωτοπορίας (1978) [διατίθεται μόνο στα αγγλικά]
Εβδομάδα 15
• Λένιν: Τι να κάνουμε; (1902)
+ Απινιάνεσι και Ζαράτε: Εισαγωγή στον Λένιν και τη ρώσικη επανάσταση, Λένιν για αρχάριους (1977) [αγγλικά]
Εβδομάδα 16
• Λούξεμπουργκ: Μαζική απεργία, κόμμα, συνδικάτα (1906)
+ Λούξεμπουργκ: Μπλανκισμός και σοσιαλδημοκρατία (1906)
Εβδομάδα 17
• Τρότσκυ: Αποτελέσματα και προοπτικές (1906)
+ Αλί και Έβανς: Εισαγωγή στον Τρότσκυ και στον μαρξισμό: ο Τρότσκυ για αρχάριους (1980)
Εβδομάδα 18
• Λένιν: Κράτος και επανάσταση (1917)
Εβδομάδα 19
• Λένιν: Ο ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού (1916)
+ Λένιν: Σοσιαλισμός και πόλεμος, κεφάλαιο 1: Οι αρχές του σοσιαλισμού και ο πόλεμος του 1914-1915 (1916) – [Διατίθεται ολόκληρο στα αγγλικά. Κάποια αποσπάσματα μπορούν να βρεθούν μεταφρασμένα εδώ].
Εβδομάδα 20
• Λούξεμπουργκ: Τι ζητάει ο Σπάρτακος; (1918)
• Λούξεμπουργκ: Για το πρόγραμμα του Σπάρτακου (1918) (αγγλικά – επικοινωνήστε μαζί μας για να το προμηθευτείτε στα ελληνικά)
+ Λούξεμπουργκ: Γερμανικός μπολσεβικισμός (ή Σοσιαλιστικοποίηση της κοινωνίας) (1918) (αγγλικά)
+ Λούξεμπουργκ: Η ρωσική τραγωδία (1918) (αγγλικά)
+ Λούξεμπουργκ: Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο (1919) (αγγλικά)
+ Χάφνερ: Η αποτυχία μιας επανάστασης: Γερμανία 1918-1919 (1968)
Εβδομάδα 21
• Λένιν: Ο “αριστερισμός”, παιδική ασθένεια του κομμουνισμού (1920)
+ Λένιν: Σημειώσεις ενός δημοσιολόγου (1922) (αγγλικά)
Εβδομάδα 22
• Λούκατς: Η σκοπιά του προλεταριάτου (τρίτο μέρος του “H πραγμοποίηση κα η συνείδηση του προλεταριάτου”) (1923) (σελ. 231-302)
Εβδομάδα 23
• Λέων Τρότσκυ: Τα διδάγματα του Οκτώβρη (1924)
+ Λέων Τρότσκυ: Σταλινισμός και μπολσεβικισμός (1937)
Εβδομάδα 24
24η συνάντηση
+ Λέων Τρότσκυ: Ας χτίσουμε εκ νέου κομμουνιστικά κόμματα και μία νέα Διεθνή (1933) (αγγλικά)
Λέων Τρότσκυ: Η επιθανάτια αγωνία του καπιταλισμού και τα καθήκοντα της 4ης διεθνούς (1938)
+Λέων Τρότσκυ: Τα συνδικάτα στην εποχή της ιμπεριαλιστικής παρακμής (1940)
+ Λέων Τρότσκυ: Γράμμα στον Τζέιμς Κάνον (12/9/1939) (αγγλικά)
Εβδομάδα 25
25η συνάντηση
Πόλοκ: Κρατικός καπιταλισμός: οι δυνατότητες και οι περιορισμοί του (1941) – (μεταφράστηκε από την Ισιδώρα Στανιμεράκη και δημοσιεύτηκε στο τ. 4 του περιοδικού Κοινωνικός Αναρχισμός – εκδ. Κουρσάλ)
Χορκχάιμερ: Το αυταρχικό κράτος (1942) (αγγλικά – επικοινωνήστε μαζί μας για να το προμηθευτείτε στα ελληνικά)
Εβδομάδα 26
• Εισαγωγικά παραθέματα του Λουί Μενάντ (επί του Έντμουντ Γουίλσον) και του Πήτερ Πρόυς (επί του Νίτσε) για τη νεώτερη έννοια της ιστορίας
+ Μπωντλαίρ: από τη συλλογή “Οι πύραυλοι” (1867)
+ Μπρεχτ: Στους μεταγενέστερους (1939)
+ Μπένγιαμιν: Στο πλανητάριο (από τον “Μονόδρομο”) (1927)
+ Μπένγιαμιν: Εμπειρία και φτώχεια (1933)
+ Μπένγιαμιν: Θεολογικο-πολιτικό απόσπασμα (1921-1939?)
Μπένγιαμιν: Για την έννοια της ιστορίας “Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας” (1940) (σελ. 7-18). Εναλλακτικά εδώ.
Μπένγιαμιν: Παραλειπόμενα στο “Για την έννοια της ιστορίας” (1940) (σελ. 19-54)
Εβδομάδα 27
Αντόρνο: Στοχασμοί πάνω στην ταξική θεωρία (1942)
Αντόρνο: Αμετροέπεια (1944/1947)
+ Αντόρνο: “Αφιέρωση“, “Κληροδότημα“, “Προειδοποίηση: να μη γίνει κατάχρηση”, “Φινάλε”, από τα Minima moralia (1944-1947)
+ Χορκχάιμερ-Αντόρνο: Συζήτηση για τη θεωρία και την πράξη (ή Προς ένα καινούριο μανιφέστο;) (1956)
Εβδομάδα 28
+ Αντόρνο: Για το υποκείμενο και το αντικείμενο (1969) (αγγλικά)
Αντόρνο: Σημειώσεις περιθωρίου για τη θεωρία και την πράξη (1969) (αγγλικά)
Αντόρνο: Παραίτηση (1969) (ελληνικά)
+ Αντόρνο: Ύστερος καπιταλισμός ή βιομηχανική κοινωνία; (ή “Είναι παρωχημένος ο μαρξισμός;”) (1968) (ελληνικά)
+ Λέσλυ: Εισαγωγή στην αλληλογραφία Αντόρνο-Μαρκούζε το 1969 (1999)
Αντόρνο-Μαρκούζε: Αλληλογραφία για τη γερμανική Νέα Αριστερά (1969) [αγγλικά – υπάρχει μεταφρασμένη στα ελληνικά στο τ.16 του περιοδικού Πανοπτικόν (Φεβρουάριος 2012)]
