Die historischen Wurzeln der Linken und des Marxismus liegen in den bürgerlichen Revolutionen des 17. und 18. Jahrhunderts und deren Krise im 19. Jahrhundert. Der Lesekreis versucht diesen geschichtlichen Hintergrund durch die Lektüre von Texten von Marx und der radikalen bürgerlichen Philosophie der Aufklärung herauszuarbeiten. Durch Texte von Autoren wie Theodor W. Adorno, Max Horkheimer, Georg Lukács, Karl Korsch und Leszek Kołakowski versuchen wir, das Problem des politischen Bewusstseins der Linken im 20. Jahrhundert, das bis heute prägend bleibt, zu beleuchten.

Wöchentlich, Mittwochs, 18:30-21:30 Uhr,
Erster Termin: Mi, 10.10.2018

Im KomZ (Kommunikationszentrum) der STV Politikwissenschaft im 2. Stock des NIG (Neues Institutsgebäude), Universitätsstraße 7, 1010 Wien

Die Texte werden zu Hause gelesen und beim Lesekreis besprochen. Kein Vorwissen ist nötig. Neueinsteigende sind ausdrücklich erwünscht.

Mailingliste: https://groups.google.com/d/forum/platypus-wien

Facebook-Gruppe: Platypus Österreich/Austria

Facebook-Seite: Platypus Wien

Leseliste

• vorausgesetzte/ + empfohlene Texte

10.10.2018 | Woche A. Einführung: Das Kapital in der Geschichte

• Max Horkheimer, „Der kleine Mann und die Philosophie der Freiheit“ (1926-31)
• Epigraphe über moderne Geschichte und Freiheit von James Miller (über Jean-Jacques Rousseau), Louis Menand (über Edmund Wilson), Karl Marx, über das „Werden“ (Aus den Grundrissen, 1857-58) und Peter Preuss (über Nietzsche)

+ Rainer Maria Rilke, „Archaïscher Torso Appollos“ (1908)

+ Robert Pippin, "On Critical Theory" (2004)

+ Being and becoming (freedom in transformation) chart of terms

• Chris Cutrone: „Capital in history“ (2008) [vorläufige deutsche Übersetzung]

+ Capital in history timeline and chart of terms

+ video of Communist University 2011 London presentation

• Cutrone, "The Marxist hypothesis" (2010)
• Cutrone, “Class consciousness (from a Marxist persective) today”

+ G.M. Tamas, "Telling the truth about class" [HTML] (2007)

17.10.2018 | Woche B. 1960s New Left I. Neo-Marxismus

• Martin Nicolaus, “The unknown Marx” (1968)

+ Commodity form chart of terms

• Theodor W. Adorno, "Spätkapitalismus oder Industriegesellschaft?" (1968) [Audio] [Text]
• Moishe Postone, “Necessity, labor, and time” (1978)

+ Postone, “Interview: Marx after Marxism” (2008)

+ Postone, “History and helplessness: Mass mobilization and contemporary forms of anticapitalism” (2006)

+ Postone, “Theorizing the contemporary world: Brenner, Arrighi, Harvey” (2006)

24.10.2018 | Woche C. 1960s New Left II: Gender und Sexualität

• Juliet Mitchell, "Frauen, die längste Revolution" (1966)
• Clara Zetkin: "Erinnerungen an Lenin" (1925)
• Theodor W. Adorno, "Sexualtabus und Recht heute" (1963)
• John D’Emilio, “Capitalism and gay identity” (1983)

31.10.2018 | Woche D. 1960s New Left III. Anti-black racism in the U.S.

• Richard Fraser, “Two lectures on the black question in America and revolutionary integrationism” (1953)
• James Robertson and Shirley Stoute, “For black Trotskyism” (1963)

+ Spartacist League, “Black and red: Class struggle road to Negro freedom” (1966)

+ Bayard Rustin, “The failure of black separatism” (1970)

• Adolph Reed, “Black particularity reconsidered” (1979)

+ Reed, “Paths to Critical Theory” (1984)

07.11.2018 | Woche E. Vorläufer der Frankfurter Schule

• Wilhelm Reich, “Die Ideologie als materielle Gewalt” (1933/46)
• Siegfried Kracauer, “Das Ornament der Masse” (1927)

+ Kracauer, “Photography” (1927)

14.11.2018 | Woche F. Radikale Bürgerliche Philosophie I. Rousseau: Gesellschaft am Scheideweg

Wer den Mut besitzt, einem Volke Einrichtungen zu geben, muß sich imstande fühlen, gleichsam die menschliche Natur umzuwandeln, jedes Individuum, das für sich ein vollendetes und einzeln bestehendes Ganzes ist, zu einem Teile eines größeren Ganzen umzuschaffen, aus dem dieses Individuum gewissermaßen erst Leben und Wesen erhält; die Beschaffenheit des Menschen zu seiner eigenen Kräftigung zu verändern und an die Stelle des leiblichen und unabhängigen Daseins, das wir alle von der Natur empfangen haben, ein nur teilweises und geistiges Dasein zu setzen. Kurz, er muß dem Menschen die ihm eigentümlichen Kräfte nehmen, um ihn mit anderen auszustatten, die seiner Natur fremd sind und die er ohne den Beistand anderer nicht zu benutzen versteht.

-- Jean-Jacques Rousseau, Vom Gesellschaftsvertrag (1762)

• Max Horkheimer, „Der kleine Mann und die Philosophie der Freiheit“ (1926-31)
• Epigraphe über moderne Geschichte und Freiheit von James Miller (über Jean-Jacques Rousseau), Louis Menand (über Edmund Wilson), Karl Marx, über das „Werden“ (Aus den Grundrissen, 1857-58) und Peter Preuss (über Nietzsche)

+ Rainer Maria Rilke, „Archaïscher Torso Appollos“ (1908)

+ Robert Pippin, "On Critical Theory" (2004)

+ Being and becoming (freedom in transformation) chart of terms

• Jean-Jacques Rousseau, Abhandlung über den Ursprung und die Grundlagen der Ungleichheit unter den Menschen (1754)
  • Rousseau, Auswahl aus Vom Gesellschaftsvertrag (1762)

21.11.2018 | Woche G. Radikale Bürgerliche Philosophie II. Adam Smith: Über den Wohlstand der Nationen (Teil 1)

• Adam Smith, Auszüge aus: Der Wohlstand der Nationen

Einleitung und Plan des Werkes

Buch I: Von den Ursachen der Zunahme in der Ertragskraft der Arbeit und von den Regeln, nach welchen ihr Ertrag sich naturgemäß unter die verschiedenen Volksklassen verteilt

I.1. Teilung der Arbeit

I.2. Über den Trieb, der die Teilung der Arbeit veranlasst

I.3. Die Teilung der Arbeit hat ihre Schranken an der Ausdehnung des Marktes

I.4. Vom Ursprung und Gebrauch des Geldes

I.6. Die Bestandteile des Warenpreises

I.7. Der natürliche Preis und der Marktpreis der Waren

I.8. Der Arbeitslohn

I.9. Der Kapitalgewinn

Buch III: Die verschiedenen Fortschritte zum Reichtum bei den verschiedenen Nationen

III.1. Der natürliche Fortschritt zum Reichtum

III.2. Entmutigung des Ackerbaus in Europa nach dem Fall des römischen Reiches

III.3. Entstehen und Wachsen der Städte nach dem Fall des römischen Reiches

III.4. Beitrag des städtischen Handels zur Vervollkommnung der Landwirtschaft

28.11.2018 | Woche H. Radikale Bürgerliche Philosophie III. Adam Smith: Über den Wohlstand der Nationen (Teil 2)

• Adam Smith, Auszüge aus: Der Wohlstand der Nationen

Buch IV: Systeme der politischen Ökonomie

IV.7. Über Kolonien

Buch V: Die Staatsfinanzen

V.1. Die Staatsausgaben

05.12.2018 | Woche I. Radikale Bürgerliche Philosophie IV. Was ist der dritte Stand?

• Abbé Emmanuel-Joseph Sieyès, „What is the Third Estate?“ (1789)

+ Bernard Mandeville, The Fable of the Bees (1732)

12.12.2018 | Woche J. Radikale Bürgerliche Philosophie V. Kant und Constant: Bürgerliche Gesellschaft

• Immanuel Kant, “Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht” (1874) und “Was ist Aufklärung?” (1784)

+ Being and becoming (freedom in transformation) chart of terms

• Benjamin Constant, “Von der Freiheit des Altertums, verglichen mit der Freiheit der Gegenwart” (1819)

+ Jean-Jacques Rousseau, "Abhandlung über den Ursprung und die Grundlagen der Ungleichheit unter den Menschen" (1754)
+ Rousseau, Auswahl aus "Vom Gesellschaftsvertrag" (1762)

09.01.2019 | Woche K. Radikale Bürgerliche Philosophie VI. Hegel: Freiheit in der Geschichte

• G.W.F. Hegel, Vorwort zu Vorlesungen über die Philosophie der Geschichte

+ Being and becoming (freedom in transformation) chart of terms

16.01.2019 | Woche 1. Was ist die Linke? - Utopie und Kritik

• Max Horkheimer, Auszüge aus Dämmerung (1926–31)
  • Adorno, “Ausschweifung” (1944–47) [GS4: S. 297-300, Anhang in Minima Moralia]
• Leszek Kolakowski, “Der Sinn des Begriffes ‘Linke’” (1968)
• Karl Marx, Auszug aus den Anmerkungen zur Doktordissertation (1839–41) [MEW 40, S. 325-331]
• Marx, Brief von Marx an Arnold Ruge (September 1843)

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

23.01.2019 | Woche 2. Was ist Marxismus? I. Sozialismus

• Marx, Auswahl aus Ökonomisch-philosophische Manuskripte (1844)

+ Commodity form chart of terms

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

• Marx und Friedrich Engels, Manifest der Kommunistischen Partei (1848)

• Marx, Ansprache der Zentralbehörde an den Bund (1850)

30.01.2019 | Woche 3. Was ist Marxismus? II. Die Revolution von 1848

• Marx, Die kommende Schlacht (aus Das Elend der Philosophie, 1847) und Klassenkampf und Produktionsweise (Brief an Weydemeyer, 1852)
  • Engels, Zur Taktik der Sozialdemokratie (Einleitung zu Karl Marx’ “Klassenkämpfe in Frankreich 1848 bis 1850″ (1895)
  • Marx, Auszüge aus Die Klassenkämpfe in Frankreich 1848 bis 1850 (1850)
• Marx, Auszüge aus Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte (1852)

06.02.2019 | Woche 4. Was ist Marxismus? III. Bonapartismus

+ Karl Korsch, "The Marxism of the First International" (1924)
• Marx, Inauguraladresse der Internationalen Arbeiter-Assoziation (1864)
• Marx, Auszüge aus Der Bürgerkrieg in Frankreich [Teil III und IV] (1871, mit Engels' Einleitung von 1891)
+ Korsch, Einleitung zu Karl Marx „Randglossen zum Programm der Deutschen Arbeiterpartei“ 1875 (1922)
• Marx, Kritik des Gothaer Programms (1875)
• Marx, Einleitung zum Programm der französischen Arbeiterpartei (1880)

13.02.2019 | Woche 5. Was ist Marxismus? IV. Kritik der politischen Ökonomie

+ Commodity form chart of terms

• Marx, Auszüge aus den Grundrissen (1857–61), MEW 42, S. 19-24, 34-45, 242–245, 506-509, 592–596, 598-608, 641–643, 721-723
  • Marx, Kapital Bd. I, Kap. 1, Teil 4 “Der Fetischcharakter der Ware und sein Geheimnis” (1867)

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

20.02.2019 | Woche 6. Was ist Marxismus? V. Verdinglichung

• Georg Lukács, “Das Phänomen der Verdinglichung” (Teil I des Kapitels “Die Verdinglichung und das Bewusstsein des Proletariats”, In: Geschichte und Klassenbewusstsein, 1923)

+ Commodity form chart of terms

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

+ Marx: capitalist contradiction chart of terms

+ Lukács: "The phenomenon [appearance] of reification" chart of terms

27.02.2019 | Woche 7. Was ist Marxismus? VI. Klassenbewusstsein

• Lukács, Vorwort von 1922, “Was ist orthodoxer Marxismus?” (1919), “Klassenbewusstsein” (1920), In: Geschichte und Klassenbewusstsein (1923)

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

+ Marx: capitalist contradiction chart of terms

+ Lukács: "The phenomenon [appearance] of reification" chart of terms

+ Marx, Vorwort zur ersten Auflage und Nachwort zur zweiten Auflage des Kapitals (1867)

06.03.2019 | Woche 8. Was ist Marxismus? VII. Ende der Philosophie

• Korsch, “Marxismus und Philosophie” (1923)

+ Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

+ Marx, Die Welt philosophisch machen (aus Marx’ Anmerkungen zur Doktordissertation, 1839–41)

+ Marx, Für die rücksichtslose Kritik alles Bestehenden (Brief an Arnold Ruge, September 1843)

+ Marx, „Thesen über Feuerbach“ (1845)

Autumn/Winter 2018

Tuesdays 6pm-9pm, London School of Economics,

Room KSW1.01
20 Kingsway, London WC2A 2AE

check platypus1917.org/london for details, or facebook.com/platypusLSE

• required/ + recommended reading

Marx and Engels readings pp. from Robert C. Tucker, ed., Marx-Engels Reader (Norton 2nd ed., 1978)

Week A. Introduction to Platypus | Oct. 2, 2018 | **Knights Templar 6-8pm**

• Max Horkheimer, “The little man and the philosophy of freedom” (1926–31)
  • Louis Menand, on Marx and Engels as philosophes of a Second Enlightenment
• Peter Preuss, on Nietzsche
• Karl Marx, on “becoming” (from the Grundrisse, 1857–58)
  • Platypus foundational documents - https://platypus1917.org/about/

Week B. Hegel: Freedom in History | Oct. 9, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• G.W.F. Hegel, Introduction to the Philosophy of History (1831) [HTML]

+ Being and becoming (freedom in transformation) chart of terms

Week 1. What is the Left? I. Capital in History | Oct. 16, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• Max Horkheimer, "The little man and the philosophy of freedom" (1926–31)
• Chris Cutrone, "Capital in history" (2008)
• Cutrone, "The Marxist hypothesis" (2010)
  • Cutrone, “Class consciousness (from a Marxist persective) today”

+ Rainer Maria Rilke, "Archaic Torso of Apollo" (1908)
+ Robert Pippin, "On Critical Theory" (2004)
+ G.M. Tamas, "Telling the truth about class" (2007)

Week 2. What is the Left? II. Utopia and critique | Oct. 23, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• Max Horkheimer, selections from Dämmerung (1926–31)
  • Adorno, “Imaginative Excesses” (1944–47)
  • Leszek Kolakowski, “The concept of the Left” (1968)
  • Marx, To make the world philosophical (from Marx's dissertation, 1839–41), pp. 9–11
  • Marx, For the ruthless criticism of everything existing (letter to Arnold Ruge, September 1843), pp. 12–15
  + Being and becoming (freedom in transformation) / immanent dialectical critique chart of terms

Week 3. What is Marxism? I. Socialism | October 30, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• Marx, selections from Economic and philosophic manuscripts(1844), pp. 70–101

+ Commodity form chart of terms

• Marx and Friedrich Engels, selectionsfrom the Manifesto of the Communist Party(1848), pp. 469-500
• Marx, Address to the Central Committee of the Communist League(1850), pp. 501–511

Week 4. Break [ LSE Reading Week ] | Nov. 6, 2017

Week 5. What is Marxism? II. Revolution in 1848 | Nov. 13, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• Engels, The tactics of social democracy(Engels's 1895 introduction to Marx, The Class Struggles in France), pp. 556–573
• Marx, selectionsfrom The Class Struggles in France 1848–50 (1850), pp. 586–593
• Marx, selectionsfrom The 18th Brumaire of Louis Bonaparte (1852), pp. 594–617
• Marx, The coming upheaval (from The Poverty of Philosophy, 1847) and Class struggle and mode of production (letter to Weydemeyer, 1852), pp. 218-220

Week 6. What is Marxism? III. Bonapartism | Nov. 20, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

+ Karl Korsch, "The Marxism of the First International" (1924)

• Marx, Inaugural address to the First International(1864), pp. 512–519
• Marx, selectionsfrom The Civil War in France (1871, including Engels's 1891 Introduction), pp. 618–652

+ Korsch, Introduction to Marx, Critique of the Gotha Programme (1922)

• Marx, Critique of the Gotha Programme, pp. 525–541
• Marx, Programme of the Parti Ouvrier(1880)

Week 7. What is Marxism? IV. Critique of political economy | Nov. 27, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

+ Commodity form chart of terms

• Marx, selections from the Grundrisse(1857–61), pp. 222–226, 236–244, 247–250, 276–293 ME Reader pp. 276-281
• Marx, CapitalVol. I, Ch. 1 Sec. 4 "The fetishism of commodities" (1867), pp. 319–329

Week 8. What is Marxism? V. Reification | Dec. 4, 2018 | KSW1.01 | 6-9pm

• Georg Lukács, “The phenomenon of reification”(Part I of “Reification and the consciousness of the proletariat,” History and Class Consciousness, 1923)

+ Commodity form chart of terms

Week 9. What is Marxism? VI. Class consciousness | Dec. 11, 2018 | KSW1.01

• Lukács, Original Preface(1922), “What is Orthodox Marxism?” (1919), “Class Consciousness” (1920), History and Class Consciousness (1923)

+ Marx, Preface to the First German Edition and Afterword to the Second German Edition(1873) of Capital (1867), pp. 294–298, 299–302

Winter break readings

+ Richard Appignanesi and Oscar Zarate / A&Z, Introducing Lenin and the Russian Revolution / Lenin for Beginners (1977)

+ Sebastian Haffner, Failure of a Revolution: Germany 1918–19 (1968)

+ Edmund Wilson, To the Finland Station: A Study in the Writing and Acting of History(1940), Part II. Ch. (1–4,) 5–10, 12–16; Part III. Ch. 1–6

+ Tariq Ali and Phil Evans, Introducing Trotsky and Marxism / Trotsky for Beginners(1980)

+ James Joll, The Second International 1889–1914 (1966)   

Week 10. What is Marxism? VII. Ends of philosophy | Jan. 15, 2019 | KSW1.01 | 6-9pm

• Korsch, “Marxism and philosophy”(1923)

+ Marx, To make the world philosophical (from Marx's dissertation, 1839–41), pp. 9–11

+ Marx, For the ruthless criticism of everything existing (letter to Arnold Ruge, September 1843), pp. 12–15

+ Marx, "Theses on Feuerbach" (1845), pp. 143–145

1. Introduction to revolutionary Marxism – Spring/Summer 2019

Jan 23 – June 6, 2018

[including texts by Lenin, Luxemburg, Trotsky, Walter Benjamin, Max Horkheimer, Theodor Adorno]

all readings are available online: http://platypus1917.org/pedagogy

Η ελευθερία πρέπει να πραγματωθεί στον σοσιαλισμό. Όσο το παρόν σύστημα φέρει το όνομα «ελευθερία» και εκλαμβάνεται ως φιλελεύθερο, τόσο περισσότερο ασαφείς είναι συνήθως οι παραστάσεις σχετικά με την ελευθερία.

Κατά συνέπεια, ο καθένας που έχει τα μάτια του ανοικτά και λιγοστά χρήματα στο πορτοφόλι του εξοικειώνεται συχνά με αυτήν τη φιλοσοφική έννοια. Π.χ. ζητά από κάποιον γνωστό του να προσληφθεί στην επιχείρησή του. Αυτό δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τη φιλοσοφία. Όμως, ο γνωστός συνοφρυώνεται και παραπέμπει στην αντικειμενική αδυνατότητα· η επιχείρηση πηγαίνει χάλια, πρέπει μάλιστα να απολύσει πολλούς εργαζόμενους. Ο αιτών δεν πρέπει να του κρατάει κακία, διότι δεν είναι στο χέρι του, η ελευθερία του δεν φθάνει τόσο μακριά.

Ο επιχειρηματίας εξαρτάται από νόμους, οι οποίοι δεν έχουν σχεδιασθεί με γνώση και βούληση ούτε από τον ίδιο ούτε από κάποιον άλλο, ούτε από μια δύναμη στην οποία οι άνθρωποι έχουν αναθέσει αυτή την εντολή· αφενός, οι μεγάλοι καπιταλιστές και πιθανώς αυτός ο ίδιος χρησιμοποιούν με επιδεξιότητα αυτούς τους νόμους, αφετέρου, η ύπαρξή τους γίνεται δεκτή ως γεγονός. Η οικονομική άνθηση ή ύφεση, ο πληθωρισμός, οι πόλεμοι, όπως επίσης οι απαραίτητες για τη δεδομένη κοινωνική κατάσταση ιδιότητες των ανθρώπων και των πραγμάτων, καθορίζονται διαμέσου τέτοιων νόμων, διαμέσου της ανώνυμης κοινωνικής πραγματικότητας, όπως η περιστροφή της γης [καθορίζεται] διαμέσου των νόμων της νεκρής φύσης. Κανένα μεμονωμένο άτομο δεν μπορεί να προκαλέσει κάποια αλλαγή.

Ο αστικός τρόπος σκέψης δέχεται αυτή την πραγματικότητα ως υπεράνθρωπη· φετιχοποιεί την κοινωνική διαδικασία. Μιλά για τη μοίρα και είτε την ονομάζει τυφλή είτε προσπαθεί να την ερμηνεύσει μυστικιστικά· παραπονιέται για την απουσία νοήματος του όλου ή παραδίδεται στις άγνωστες βουλές του Κυρίου. Στην πραγματικότητα, όμως, όλα τα φαινόμενα που γίνονται αντιληπτά ως τυχαία ή ερμηνεύονται μυστικιστικά εξαρτώνται από τους ανθρώπους και τη ρύθμιση της κοινωνικής τους ζωής. Ως εκ τούτου, αυτά μπορούν να αλλάξουν. Αν οι άνθρωποι συνειδητά έπαιρναν την κοινωνική διαδικασία της ζωής τους στα χέρια τους και αντικαθιστούσαν τον αγώνα των καπιταλιστικών επιχειρηματικών ομίλων με μια αταξική οικονομία που λειτουργεί βάσει σχεδίου, τότε, επίσης, οι επιδράσεις της παραγωγικής διαδικασίας πάνω στους ανθρώπους και τις σχέσεις τους θα μπορούσαν να εποπτευθούν και να ρυθμισθούν. Ό,τι σήμερα στις ιδιωτικές και επιχειρηματικές συναλλαγές των ατόμων φαίνεται ως φυσικό γεγονός αφορά τις αδιαφανείς επιπτώσεις της κοινωνικής συμβίωσης συνολικά, συνεπώς τα ανθρώπινα και όχι τα θεϊκά προϊόντα.

Καθόσον αυτές οι επιδράσεις της κοινωνικής ζωής υπάρχουν ανεξέλεγκτα, άβουλα, ασυνείδητα, ως συνισταμένη πολλών ατομικών βουλήσεων που έχουν ασαφή εξάρτηση και δύναμη, ακόμα και η ελευθερία του ατόμου ελαττώνεται σε εξωφρενικά μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με ό,τι θα ήταν αναγκαίο σύμφωνα με την κατάσταση των διαθέσιμων δυνάμεων. Όταν ο επιχειρηματίας που δέχθηκε την αίτηση για την πρόσληψη του γνωστού του απορρίπτει αυτή την επιθυμία, παραπέμποντας στις περιστάσεις που καθιστούν αδύνατη την εκπλήρωσή της, με αυτό τον τρόπο νομίζει ότι παραπέμπει σε κάτι εντελώς αντικειμενικό, τελείως ανεξάρτητο από αυτόν, στην πραγματικότητα όπως αυτή είναι καθ’ εαυτήν. Αφού όλοι οι άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου που ζητά να προσληφθεί, βρίσκονται στην ίδια κατάσταση, αφού όλοι αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα, που οι ίδιοι δημιούργησαν στην κοινωνική τους δραστηριότητα, ως ξένη, σύμφωνα προς την οποία πρέπει να ευθυγραμμισθούν, υπάρχουν μεν πολλοί αυτουργοί αλλά κανένα συνειδητό και, επομένως, ελεύθερο υποκείμενο των κοινωνικών σχέσεων· οι άνθρωποι πρέπει να υποταχθούν στις καταστάσεις, τις οποίες οι ίδιοι διαρκώς δημιουργούν ως ένα ξένο, πανίσχυρο πράγμα.

Βεβαίως, οι γνωστικές ενέργειες δεν επαρκούν προκειμένου να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Το λάθος δεν συνίσταται σε καμία περίπτωση στο γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν το υποκείμενο, αλλά στο γεγονός ότι αυτό δεν υπάρχει. Είναι σημαντικό να συνδράμουμε ώστε να δημιουργηθεί αυτό το υποκείμενο που διαμορφώνει συνειδητά την κοινωνική ζωή· αυτό το ίδιο δεν είναι τίποτα άλλο παρά η σοσιαλιστική κοινωνία που ρυθμίζει το Είναι της και οργανώνεται ορθολογικά. Στην παρούσα κοινωνία υπάρχουν μεν μεμονωμένα υποκείμενα, των οποίων η ελευθερία περικόπτεται κατά πολύ διαμέσου του ασύνειδου χαρακτήρα της δράσης τους, αλλά δεν υπάρχει καμία ουσία που δημιουργεί την πραγματικότητα, καμία συνεκτική αιτία. Καθώς η θρησκεία και η μεταφυσική υποστηρίζουν ότι υπάρχει μία τέτοια αιτία, προσπαθούν να εμποδίσουν τους ανθρώπους να τον δημιουργήσουν με τις δικές τους δυνάμεις.

Όπως είναι αυτονόητο, η παρούσα έλλειψη ελευθερίας δεν ισχύει για όλους με τον ίδιο τρόπο. Η συμφωνία του παραγόμενου [προϊόντος] με το συμφέρον του παραγωγού είναι μια στιγμή ελευθερίας. Όλοι οι εργαζόμενοι άνθρωποι, ακόμα και οι μη εργαζόμενοι, συμμετέχουν μεν στην παραγωγή της υπάρχουσας πραγματικότητας, αλλά ο βαθμός της προαναφερθείσας συμφωνίας είναι πάρα πολύ διαφορετικός. Εκείνοι στους οποίους υπάρχει η συμφωνία σε υψηλό βαθμό εμφανίζονται με ορισμένο τρόπο υπεύθυνοι για αυτήν· έχουν δίκιο, όταν μιλούν για τη «δική μας» πραγματικότητα σε πληθυντικό μεγαλοπρέπειας. Μολονότι δεν έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι τον κόσμο, εντούτοις, δεν αποτινάσσεται η υποψία ότι θα είχαν διαμορφώσει τον κόσμο έτσι ακριβώς. Γι’ αυτούς, είναι απολύτως ορθό ότι η δημιουργία και η διατήρηση της πραγματικότητας στην παρούσα κοινωνική μορφή συντελείται τυφλά· έχουν κάθε λόγο να καταφάσκουν το προϊόν αυτής της τυφλής διαδικασίας. Συνεπώς, ενισχύουν τους μύθους γύρω από την καταγωγή της. Όμως, για εκείνον τον ανθρωπάκο, ο οποίος ζητούσε να προσληφθεί και απορρίφθηκε διαμέσου της παραπομπής στις αντικειμενικές συνθήκες, είναι, αντιθέτως, εξαιρετικά σημαντικό να έρθει στο φως η καταγωγή αυτών των αντικειμενικών συνθηκών, έτσι ώστε να μην παραμείνουν τόσο δυσμενείς για τον ίδιο. Όχι μόνον η δική του ανελευθερία αλλά και η ανελευθερία των άλλων μετατρέπεται στη συμφορά του. Το δικό του συμφέρον ωθεί τον ανθρωπάκο στη μαρξιστική διασάφηση της έννοιας της ελευθερίας.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το θρυλικό του κεφάλι με μάτια σαν ώριμα φρούτα.Και όμως, ο κορμός του
εξακολουθεί να είναι διαποτισμένος με εσωτερική λαμπρότητα,
σαν μια λάμπα, στην οποία το βλέμμα του, τώρα χαμηλώνει,

λάμπει με όλη του τη δύναμη. Αλλιώς 
η καμπύλη του μαστού δεν θα μπορούσε να σας καταπλήξει τόσο, ούτε θα μπορούσε
ένα χαμόγελο να τρέχει μέσα από τους γαλήνιους γοφούς και τους μηρούς
σε αυτό το σκοτεινό κέντρο όπου φούντωσε η συνδημιουργία.

Διαφορετικά, αυτή η πέτρα θα φαινόταν παραμορφωμένη 
κάτω από τον ημιδιαφανές καταρράκτη των ώμων
και δεν θα έλαμπε σαν γούνα ενός άγριου θηρίου:

δεν θα μπορούσε, από όλα τα σημεία του εαυτού του, 
να σκάσει σαν ένα αστέρι: αφού εδώ δεν υπάρχει χώρος
που δεν σας βλέπει. Πρέπει να αλλάξεις τη ζωή σου.