Ian Morrison: Τι είναι ο Platypus; [2009]

Απομαγνητοφώνηση της ολομέλειας (τόσο των παρουσιάσεων όσο και της συζήτησης) του 1ου Διεθνούς ετήσιου συνεδρίου της Platypus Affiliated Society, Σικάγο, 12-14 Ιουνίου 2009.

Ο Platypus ως σύνθεση: Παρουσιάζοντας τον Platypus

Ο Platypus δημιουργήθηκε ως μια επίθεση στα ταμπού της σκέψης. Ευθύς εξαρχής, απορρίψαμε τη συνήθη, αριστερή παράδοση που διακηρύττει τον αγώνα ενάντια στον κοινό εχθρό, εστιάζοντας όλη της την ενέργεια στη δαιμονοποίηση της τάδε ή της δείνα δεξιάς κλίκας. Αντιθέτως, εμείς επιλέγουμε να αναδείξουμε τον συντηρητικό χαρακτήρα της εποχής μας και την εμφανή αδυναμία της Αριστεράς ―ή ίσως ακόμα και την ολοκληρωτική εξάλειψή της· όχι με την κυριολεκτική έννοια του πτώματος, αλλά ως το λογικό υποπροϊόν της ιδεολογικής της σύγχυσης, ως την παντελή έλλειψη διαύγειας για τον κόσμο μας και, επιπλέον, ως τον διάχυτο στιγματισμό του διαλόγου και της κριτικής. Στο παρελθόν, μπορεί να φαινόταν ότι οι φιλόσοφοι απλώς ερμήνευαν τον κόσμο, σήμερα όμως φαίνεται ότι εκείνοι που προσπαθούν να τον αλλάξουν έχουν απλά σταματήσει να τον ερμηνεύουν.

Δεδομένης της φιλοσοφίας μας, δεν πρέπει να προκαλεί καμιά έκπληξη το γεγονός ότι ξεκινήσαμε ως μια ομάδα μελέτης με την ελπίδα να αποκρυπτογραφήσουμε τα αλληλoεπικαλυπτόμενα κοινωνικά φαντασιακά που σκεπάζουν το παρόν σαν πυκνή ομίχλη. Η αφετηρία μας συνίστατο στην εξερεύνηση της αποσύνδεσης μεταξύ παλαιάς και νέας Αριστεράς, καθώς επίσης και στη μελέτη του τρόπου με τον οποίο αυτή η σύγχυση εξελίσσεται στην εποχή μας. Και ομολογουμένως κάπως απαισιόδοξα, καταλήξαμε να πιστεύουμε ότι είναι εξαιρετικά πιθανό η Μαρξιστική παράδοση να εκλείψει κατά τη διάρκεια των ζωών μας —αν δεν έχει ήδη εκλείψει—, εκτός κι αν αρθεί η απαγόρευση της συζήτησης και της κριτικής της ιστορίας της Αριστεράς. Η δυσκολία να τεθεί επί τάπητος η ιστορία της Αριστεράς είναι, βεβαίως, σύνθετη και ο κόσμος μας έχει φτιάξει ένα πλήθος από αμυντικούς μηχανισμούς, ένας εκ των οποίων είναι και ο δογματισμός της ψευδο-Αριστεράς. Στις μέρες μας, ίσως να μη μπορούμε να διαβάσουμε τους κλασικούς του επαναστατικού Μαρξισμού σαν οδικό χάρτη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει οπωσδήποτε να απορρίψουμε τις ιδέες τους. Το γεγονός ότι είναι απλούστατα αδύνατο να γνωρίζουμε περισσότερα για την επαναστατική αλλαγή από εκείνους που στο παρελθόν

πραγματικά αγωνίστηκαν για να κάνουν τις ιδέες τους πραγματικότητα, αποτελεί ήδη κομμάτι του προβλήματος. Έτσι, αποτιμώντας την ιστορική στιγμή μας, ενδιαφερόμαστε να διερευνήσουμε τους φραγμούς και τα ταμπού που πλήττουν την προσπάθεια για εξερεύνηση των υψηλότερων προσδοκιών για την ανθρώπινη ελευθερία, θεωρώντας ότι αυτές ενυπάρχουν στη Μαρξιστική παράδοση.

Στα τέλη του 2006, βγήκαμε από τα στενά όρια της ομάδας μελέτης και αρχίσαμε να φιλοξενούμε εκδηλώσεις. Όπως όλοι ξέρετε, αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ, γεγονός που αναπόφευκτα απέβη καθοριστικό για το εγχείρημά μας. Στην πρώτη μας δημόσια εκδήλωση ανοίξαμε την, επιτακτικότατη, συζήτηση για τον «ιμπεριαλισμό», ένα θέμα που έχει ενδεχομένως κατανοηθεί ελάχιστα στην εποχή μας, κυρίως επειδή χρησιμεύει ως μέσο απόκρυψης μιας τεράστιας σύγχυσης, λειτουργώντας φαινομενικά μόνο ως σημείο σύγκλισης απόψεων. Πιστεύουμε ότι το εγχείρημά μας δικαιώθηκε από το γεγονός ότι σχεδόν καμία άλλη ομάδα δεν ανέδειξε την εν λόγω συζήτηση παρόλο που η έννοια «ιμπεριαλισμός» βρισκόταν σε όλα τα πλακάτ και τα πανό της περιόδου. Και, ασφαλώς, δεν ήταν καθόλου αυτονόητο με ποιον τρόπο θα μπορούσε να ξεπεράσει κανείς το πρόβλημα της παρανόησης του «ιμπεριαλισμού» συνεχίζοντας απλώς να τον καταγγέλλει. Αν ήταν τόσο απλό, θα είχαμε ξεπεράσει το ζήτημα προ πολλού. Για τον λόγο αυτό, πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητο να ανιχνεύσουμε τις ιστορικές αλλαγές, ειδικά σε ό,τι αφορά ιδέες όπως ο «ιμπεριαλισμός», και να μη συγκαλύπτουμε τα προβλήματα με τον τυπικό, αντιδιανοουμενίστικο τρόπο της «Αριστεράς». Ωστόσο, το μίσος για αλλαγή και ολοσχερή κριτική είναι τόσο βαθιά ριζωμένο, που θεωρήθηκε εσφαλμένα ότι το εγχείρημά μας στήριζε τον πόλεμο, λες και το να θέσουμε μια ερώτηση θα γκρέμιζε τον χάρτινο πύργο της Αριστεράς. Και ίσως αυτό το ένα και μοναδικό ερώτημα να κατορθώσει όντως να τον ρίξει· τόσο το καλύτερο, κατά τη γνώμη μας. Διότι η αδυναμία να κατανοηθεί ένα φαινόμενο όπως ο «ιμπεριαλισμός» είναι κομμάτι της ίδιας της διατήρησής του. Η διαιώνιση του ιμπεριαλισμού μπορεί να οφείλεται ως επί το πλείστον στην αδυναμία κατανόησής του. Το εγχείρημά μας θα ήθελε να διερευνήσει αυτήν τη δυνατότητα.

Προσφάτως, επιχειρήσαμε να ξεκινήσουμε μια δημόσια συζήτηση για τον τρόπο που κινητοποιούνται οι άνθρωποι: Για ποιους σκοπούς κάνουν τι; Και με τι ψυχολογικές διαθέσεις; Απευθύναμε αυτό το ερώτημα θέτοντας υπό εξονυχιστική διερεύνηση διάφορες θορυβώδεις λέξεις-κλειδιά που η Αριστερά αρέσκεται να ξεφουρνίζει απερίσκεπτα, όπως, λόγου χάρη, «αντίσταση», «μεταρρύθμιση» και «επανάσταση». Και βρήκαμε ότι, στην εικονική πραγματικότητα που ζει η Αριστερά, δεν είναι διόλου εύκολο να αρθρωθούν με σαφήνεια τα υποτιθέμενα αυστηρά περιγράμματα των εννοιών αυτών. Κατόπιν τούτου,

προσπαθήσαμε να θέσουμε υπό διερώτηση τη σχετικά αφηρημένη έννοια των «κινημάτων» —μια ακόμη μυστήρια, σχεδόν μυστικιστική έννοια, που υποτίθεται ότι όλοι μας κατανοούμε.

Στη σύντομη ιστορία μας, έχουμε καλύψει ένα μεγάλο εύρος θεματικών, συμπεριλαμβανομένης της αραβοϊσραηλινής σύγκρουσης, της καταστροφής στη Νότια Ασία, των αλλαγών στους τρόπους εκδήλωσης του ρατσισμού και, πιο πρόσφατα, αντιδρώντας στη λεγόμενη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, ρωτήσαμε τους συνδικαλιστές της εργατικής τάξης για τον τρόπο που αυτή επηρέασε τις προσπάθειές τους. Και σκοπεύουμε στο συνέδριό μας αυτό το σαββατοκύριακο να καλύψουμε κι ένα εύρος άλλων θεματικών.

Θα έλεγα, προκειμένου να είμαι όσο το δυνατόν σαφέστερος, ότι βρίσκουμε μια βαθιά αμφίσημα σε αυτά τα ζητήματα. Σε όλες μας τις συζητήσεις, αποφύγαμε να προβούμε στις τυπικές προβλέψεις και να απαριθμήσουμε τα συνηθισμένα κλισέ. Αρνούμαστε να βαφτίσουμε κάθε κοινωνικό κίνημα επαναστατικό για λόγους προσωπικής, ψυχολογικής ικανοποίησης, ή να δούμε κάθε επικείμενη καταστροφή, είτε οικονομική είτε στρατιωτική, σαν μια ευκαιρία, και συνήθως μόνο για διαδηλώσεις. Αντ’ αυτού, αποφασίσαμε να διανοίξουμε τον χώρο ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ρίξουν μια ματιά και προς τα πίσω: να επεξεργαστούν τις ιδέες με έναν ανοιχτό τρόπο, να κοιτάξουν νηφάλια την πραγματικότητα, ευελπιστώντας να υπερβούν έναν εσφαλμένο πεσιμισμό ή οπτιμισμό, προς χάριν μιας κριτικής προσέγγισης της εποχής μας.

Από αυτό αντλήσαμε και την έμπνευσή μας να εκδώσουμε τη μηνιαία μας επιθεώρηση Platypus Review. Όπως συμβαίνει και με τις δημόσιες εκδηλώσεις μας, δεν αφορά αποκλειστικά τα μέλη του Platypus ή ορισμένους ανθρώπους που διάκεινται φιλικά στο εγχείρημά μας. Ευελπιστούμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο ανταλλαγής ιδεών που θα ευνοήσει τον αναστοχασμό πάνω στην Αριστερά, καλώντας οποιονδήποτε είναι πρόθυμος να δραπετεύσει από τον συνήθη κομφορμισμό και την τυφλή άγνοια της κουλτούρας διαμαρτυρίας [protest culture].

Ο Platypus σφυρηλατεί μια συζήτηση για την Αριστερά που, ειδάλλως, πιστεύουμε πως δεν θα λάμβανε χώρα. Οι ομάδες που τοποθετούν σήμερα τον εαυτό τους κάτω από το λάβαρο της «Αριστεράς» έχουν γίνει επαγγελματίες στο να αλληλοαγνοούνται. Προκειμένου να εξυπηρετήσουν αυτόν τον σκοπό, χρησιμοποιούν μια ευρεία γκάμα τεχνικών, είτε αγνοώντας επιδεικτικά η μία την άλλη, είτε αποφεύγοντας προσεκτικά οποιαδήποτε πραγματική δημόσια συζήτηση, αναλωνόμενες σε ατέρμονες κοινοτοπίες. Ο Platypus απορρίπτει κατηγορηματικά την ιδέα ότι ο αγώνας απλώς συνεχίζεται.

Για τον Platypus, το κίνημα δεν είναι τίποτα αν ο σκοπός παρουσιάζεται σαν φάρσα. Γι’ αυτό λέμε: «Η Αριστερά είναι νεκρή! — Ζήτω η Αριστερά!».| P

Απομαγνητοφώνηση: Ashley Weger

Μετάφραση: Παναγιώτης Διδάχος

Επιμέλεια: Ισιδώρα Στανιμεράκη, Θοδωρής Βελισσάρης