Ndeshtrashat e vetëdijes historike dhe mundësitë për politika shoqërore emancipuese sot: E Majta ka vdekur! Rroftë e Majta!
Chris Cutrone
“Tradita e të gjitha brezave të vdekur peshon si një makth në trurin e të gjallëve.”
-Karl Marks, 18 brymeri i Lui Napolonit (1852).“Teoricieni që ndërhyn në kundërshtimet praktike në ditët e sotme zbulon në mënyre të rregullt dhe për turp të tij se çfarëdo ide që ai kontribuon janë shprehur shumë kohë më parë—dhe zakonisht më mirë herën e parë.”
-Teodor W. Adorno, “Tabutë seksuale dhe ligji sot” (1963).
SIPAS LENINIT kontributi më i madh i marksistes radikale gjermane Roza Luksemburg (1871-1919) në luftën për socializëm ishte deklarata se Partia e saj Social-Demokrate e Gjermanisë ishte bërë “kufomë e qelbur” si rezultat i votimit për kredi lufte më 4 gusht 1914. Lenini e shkroi këtë për Luksemburgun në vitin 1922, në përfundim të periudhës së luftës, revolucionit, kundërrevolucionit, dhe reaksionit në të cilin Luksemburgu ishte vrarë. Lenini u shpreh se Luksemburgu do të mbahej në mend mirë për kritikën e saj të mprehtë në një moment vendimtar të krizës në lëvizje, së cilës ajo i ishte kushtuar dhe për të cilën në fund e dha jetën. Në vend të kësaj, për ironi, Luksemburgu kujtohet për kritikat e saj të rralla për Leninin dhe bolshevikët.
Dy mësime mund të tërhiqen nga kjo histori: se e Majta vuan, si rezultat i rrënojave të akumuluara të humbjeve dhe dështimeve të pësuara, nga një kujtim shumë i pjesshëm dhe i shtrembëruar i historisë së vet; dhe se në momente vendimtare puna më e mire e së Majtës është kritika e vetvetes, e motivuar nga përpjekja për t’i shpëtuar kësaj historie dhe rezultateve të saj. Në kohë të caktuara, kontributi më i nevojshëm që mund të bëjmë është të deklarojmë se e Majta ka vdekur.
Që këtej, Platypus bën proklamatën, për kohën tonë: “E Majta ka vdekur!—Rroftë e Majta!”—Ne e themi këtë në mënyrë që mundësia e ardhshme e së Majtës të mund të jetojë.
Platypus filloi në dhjetor 2004, si projekt për një revistë ndërkombëtare të shkrimeve kritike dhe politikave emancipuese, si vizion i një grupi bazë studentësh të profesorit Moishe Postone të Universitetit të Çikagos, i cili ka studiuar dhe ka shkruar mbi teorinë kritike të Marksit në Grundrisse dhe në Kapital që nga vitet e 60-ta për një përfytyrim të një shoqërie postkapitaliste.
Në pranverë të 2006-ës Platypus u zhvillua dhe u shndërrua në një grup leximi të studentëve tanë të interesuar që të mësojnë për teorinë kritike marksiste. Shoqëria e Bashkuar Platypus është një organizatë politike e themeluar kohët e fundit që ka për qëllim të hetojë mundësitë për rindërtimin e së Majtës marksiste pas kolapsit të së Majtës marksiste historike.
Emrin tonë e kemi huazuar nga sqepori, i cili në momentin e zbulimit të tij zoologjik kishte vuajtur nga pamundësia për t’u klasifikuar sipas shkencës mbizotëruese të kohës. Ne mendojmë se një e Majtë autentike emancipuese sot do të vuante nga një problem i ngjashëm i (keq)njohjes, pjesërisht sepse detyrat dhe projektet e emancipimit shoqëror janë shpërbërë dhe kështu ekzistojnë për ne vetëm në fragmente dhe copëza.
Ne jemi rritur nga numri fillestar prej afro 12 studentësh dhe mësuesish në mbi 30 studentë universitarë dhe të diplomuar, mësues, dhe të tjerë nga komuniteti i Çikagos dhe më gjerë (për shembull, duke zhvilluar anëtarë korrespondues në Nju-Jork dhe Toronto).
Kemi punuar me grupe të ndryshme në të Majtën në Çikago dhe me gjerë, për shembull, duke mbajtur një seminar për të Majtën irakiane për konferencën e re të SDS-së mbi okupimin e Irakut, në Çikago gjatë shkurtit. Në janar kemi mbajtur serinë e parë të forumeve publike të Platypus-it në Çikago, me temën e “imperializmit” dhe së Majtës, duke përfshirë panelistë si Kevin Anderson nga News and Letters (Humanistët marksistë), Nick Kreitman nga Studentët për Shoqëri Demokratike, Danny Postel nga OpenDemocracy.net, dhe Adam Turl nga Organizata Socialiste Ndërkombëtare.
Kemi organizuar studimin tonë kritik të historisë të së Majtës për të ndihmuar ndriçimin e mundësive shoqërore emancipuese në të tashmen, që është e tashme e përcaktuar nga një histori e humbjeve dhe dështimit të së Majtës. Si kërkues të një trashëgimie tejet problematike nga e cila jemi të ndarë me një distance të caktuar historike, ne jemi të përkushtuar që t’i afrohemi historisë së mendimit dhe veprimit në të Majtën nga e cila duhet të mësojmë qëllimisht në mënyrë jodogmatike, duke mos marrë asgjë si të dhënë.
Pse Marksi? Pse tani? Ne mendojmë që mendimi i Marksit është pika qendrore dhe qendra nervore kyç për kritikë fundamentale të botes moderne në të cilën ende jetojmë, që lindi në kohën e Marksit me revolucionin industrial të shekullit të 19-të. Ne e marrim mendimin e Marksit si në raport me historinë paraprake të historisë së mendimit kritik shoqërorë, duke përfshirë filozofinë e Kantit dhe Hegelit, ashtu edhe në raport me ata që u frymëzuan më vonë që të ndjekin Marksin në kritikën e modernitetit shoqëror, si Georg Lukács, Walter Benjamin, dhe Teodor W. Adorno, si ndër më kryesorët. Andaj, Platypus është përkushtuar të rishqyrtojë tëre traditës kritike teorike që përfshin shekullin e 19-të dhe të 20-të. Siç shprehej Leszek Kolakowski (në esenë e tij të vitit 1968 “Koncepti i së Majtës”), e Majta duhet definuar në mënyrë ideologjike e jo sociologjike; mendimi, jo shoqëria, është e ndarë në të Djathtë dhe të Majtë: e Majta është e definuar nga utopizmi i saj, e Djathta nga oportunizmi i saj.—Ose, siç thotë Robert Pippin, problemi me teorinë kritike sot është se ajo nuk është kritike (Ctitical Inquiry, 2003).
Platypus është e përkushtuar për të rihapur çështje të ndryshme historike të së Majtës me qëllim që të lexojë atë histori “në kundërshtim me urtësinë e zakonshme” (siç thotë Benjamini në “Tezat mbi filozofinë e historisë”, 1940), duke u përpjekur për t’i kuptuar momentet e kaluara të humbjeve dhe dështimit në të Majtën jo si të dhëna, por në potencialin e tyre të papërmbushur, duke e parë të tashmen si produkt jo të domosdoshmërisë historike, por më tepër të asaj që ka ndodhur që nuk duhej të kishte ndodhur. Ne përpiqemi që t’i shmangemi influencës së padëshirueshme të, së paku, dy brezave të mëparshëm të mendimit dhe veprimit problematik në të Majtën, vitet 1920-1930 dhe 1960-1970. Më konkretisht, ne i vuajmë pasojat e depolitizimit—braktisjes së qëllimshme “postmoderniste” të çdo “narrative të madhe” të emancipimit shoqëror—nga e Majta në vitet 1980- 90-ta.
Por “tradita” e “brezit të vdekur” që “rëndon” më së shumti si “makth” në mendjet tona është tradita e vitit 1960 e së Majtës së Re, sidomos në historinë e saj kundër bolshevizmit—e shprehur nga të dy alternativat komplementare të këqija të antikomunizmit stalinofob (të liberalizmit dhe social-demokracisë së Luftës së Ftohtë) dhe “militantizmit” stalinofil (p.sh. maoizmi, gevarizmi, etj)—çka çoi në natyralizmin e degjenerimit të së Majtës në dorëheqje dhe abdikim, që lindi nga reagimi joadekuat i së Majtës së e Re të 60-ave ndaj problemeve të së Majtës së “Vjetër” pas viteve të 1920-30. Sipas vlerësimit tonë, e Majta e Re e viteve të 60-ta mbeti besnike ndaj stalinizmit—dhe gënjeshtrës se Lenini çoi të Stalini—duke dëmtuar rëndë mundësitë për politika emancipuese deri në ditët e sotme.
Në përpjekje për të lexuar këtë histori të kolapsit të përshpejtuar dhe vetëlikuidimit të së Majtës pas viteve të 60-ta “në kundërshtim me urtësinë e zakonshme” ne përballemi me një problem të diskutuar nga Nietzsche në esenë e tij “Mbi përdorimin dhe abuzimin e historisë për jetën” (1873):
“Një person duhet të ketë fuqi dhe kohë pas kohe ta përdorë për të thyer një të kaluar dhe për ta shpërbërë atë, në mënyrë që të jetë në gjendje të jetojë…Njerëzit ose moshat që i shërbejnë jetës në këtë mënyrë, duke gjykuar dhe shkatërruar një të kaluar, janë gjithmonë të rrezikshëm dhe në rrezik…Është një përpjekje për t’i dhënë vetes, si të themi, një të kaluar pas ngjarjes, nga e cila mund të zbresim në kundërshtim nga ajo nga e cila kemi zbritur.” [Përkthyer nga Ian Johnson në gjuhën angleze: http://ëëë.mala.bc.ca/~johnstoi/Nietzsche/history.htm]
Mirëpo, siç shkroi Karl Korsch, në “Marksizmi dhe filozofia” (1923):
“[Marksi ka shkruar se] ‘[Njerëzimi] gjithmonë i shtron vetes vetëm probleme që mund t’i zgjidhë; pasi që, duke shikuar çështjen nga afër gjithmonë do të kuptohet së problemi vetë lind kur kushtet materiale për zgjedhjen e tij janë të pranishme ose të paktën kuptohen qe janë ne proces të shfaqjes’ [Marksi, Parathënie e një kontributi mbi kritikën e ekonomisë politike (1859)]. Kjo deklaratë nuk ndikohet nga fakti se një problem që tejkalon marrëdhëniet aktuale mund të jetë formuluar në një epokë të mëparshme.” [Karl Korsch, “Marksizmi dhe filozofia,” Marksizmi dhe filozofia (NLB: New York and London, 1970), 58]
Siç shkroi Adorno, në Dialektikë negative (1966):
“Likuidimi i teorisë nga dogmatizmi dhe mendimet tabu i kontribuoi praktikës së keqe…Ndërlidhja e dy momenteve [të teorisë dhe praktikës] nuk zgjidhet një herë e përgjithmonë por ndryshon e luhatet gjatë historisë…Ata që kundërshtojnë teorinë [pse është] anakronike i binden traditës të refuzimit, si të pavlefshme dhe të vjetërsuar, të asaj që mbetet e dhimbshme [sepse ishte] penguar…Fakti qe historia ka përmbysur pozita të caktuara do të respektohet si një vendim mbi të vërtetën e përmbajtjes së tyre vetëm nga ata që pajtohen me Schiller-in se ‘historia e botës është gjykata e botës.’ Çfarë është hedhur mënjanë dhe nuk është absorbuar teorikisht shpesh nxjerr përmbajtjen e saj të vërtetë vetëm më vonë. Acarohet si plagë në shëndetin ekzistues; kjo do të dërgojë atë prapa në situata të ndryshuara.” [T.W.Adorno, Dialektika negative (Continuum: New York, 1983), 143-144]
Platypus është e interesuar të eksplorojë detyrat dhe projektin e vështirë, por jo të pamundur, të rilindjes të së Majtës kritike me qëllim emancipues shoqëror. Ne shpresojmë të japim kontribut kritik por të rëndësishëm drejt një “kthimi te Marksi” për ripërtëritjen e mundshme të së Majtës në vitet e ardhshme. Ne i ftojmë dhe i mirëpresim të gjithë ata që dëshirojnë të kontribuojnë dhe ta ndajnë me ne këtë projekt.
Marksi dhe 1848-ta
Marksi nuk ishte autori, por pjesëmarrës i shkëlqyer kritik i së majtës në shekullin XIX. Socializmi dhe komunizmi nuk ishin shpikur nga Marksi, Engelsi dhe bashkëpunëtorët (e kundërshtarët) e tyre të së Majtës, por lindën nga kontradiktat e vetë shoqërisë moderne, siç ishin shprehur në Revolucionin Francez të vitit 1789 dhe në lëvizjen moderne të punëtorëve që lindi me Revolucionin Industrial në fillim të shekullit XIX. Marksi me mendjemprehtësi të madhe e kuptoi se vetë e Majta është simptomë e kapitalizmit, që nuk e kundërshton atë nga jashtë, por nga brenda, në mënyrë imanente. Megjithatë, Marksi e mbështeti të Majtën, lëvizjen moderne socialiste të punëtorëve, dhe u mundua ta shtynte përpara më tej dhe të nxisë njohjen se si ajo mund të shkojë përtej vetvetes.
Mendimi i Marksit ka origjinën në kritikën imanente të politikës emancipuese pas vitit 1789, në socializmin francez, filozofinë idealiste gjermane dhe ekonominë politike britaneze. Deri më 1848, kohën e Manifestit Komunist të Marksit dhe Engelsit dhe kryengritjeve revolucionare në Francë, Gjermani, dhe pjesë të tjera të Evropës (të shkaktuara nga depresioni ekonomik global i vitit 1840), politikat e barazisë sociale dhe të demokracisë ishin bërë më të komplikuara dhe më të thella sesa që do të mund të kuptohej ose të tejkalohej nga një kritike qytetëruese rusoiane e shoqërisë moderne (slogani i Prudonit “prona është vjedhje”). Më 1848 demokracia radikale, në forma revolte nga “shtresa e tretë” e “borgjezisë” (urbane) (përfshirë punëtorët) pësoi dështim: kapitali kërcënohej nga demokracia sociale sepse e shtyu përtej formave të tij të riprodhimit shoqëror. Pas revolucionit të dështuar në 1848 u shfaqën forma të theksuara të politikave “masive” dhe të shtetit kombëtar parlamentar-bonapartist modern në të cilin ende jetojmë sot.
Pas krizës të së Majtës pas vitit 1848, Marksi përdori konceptin e kritikës dialektike të kapitalizmit, duke e trajtuar atë si një formë emancipimi qe (ri)përbën një formë të veçantë dominimi mbi shoqërinë: domosdoshmëria për të prodhuar “mbi-vlerë” dhe në këtë mënyrë të kapitalizojë nga fuqia punëtore në forma të ndërmjetësuara dhe llogaritura me kohën e punës. Kapitali u bë një formë e pasurisë e matshme si investim i punës shoqërore, një formë e ruajtjes dhe investimit të vlerës në të ardhmen, por ku fuqia “e vdekur” punëtore dominon fuqinë e gjallë.
Pas 1917-tës Lukács riktheu të kuptuarit e Marksit mbi identitetin dhe jo-identitetin kontradiktor por përbërës të eksploatimit dhe dominimit shoqëror nën kapitalizëm, që i jepin jetë formave të pakënaqësisë dhe agjencisë—ideologjive, edhe në të “Majtën”—që riprodhojnë dhe përjetësojnë një shoqëri të dominuar nga kapitali, një kontradiktë e qenies shoqërore dhe vetëdijes për subjektet e formës së mallrave.
Për Marksin vetë kapitalizmi krijon bazën dhe provokon potencial shoqëror emancipues, të cilin gjithashtu e kufizon. Si formë shoqërore, kapitali synon kapërcimin e vetvetes.
Lenini, Luksemburgu dhe 1917-ta
Në fillim të shekullit XX brezi i ri i radikalëve në Demokracinë Sociale të Internacionales së Dytë e pranoi pa hamendje karakterin revolucionar të paraardhësve të tyre marksistë (Kautsky, Plekhanov), por u përballën me vështirësi me problemet në lëvizjen që ata e mbronin me entuziazëm. Bartësit standardë të mandatit revolucionar marksist e gjetën vetën tmerrësisht të izoluar brenda së Majtës me shpërthimin e Luftës se Parë Botërore më 1914. Rusia u tregua se ishte “lidhja më e dobët” në sistemin botëror të kapitalizmit, duke u bërë kështu epiqendra e luftës politike revolucionare, por me rezultatin paradoksal të asaj që Lenini e quajti një “shtet të deformuar punëtorësh” që administronte një “kapitalizëm shtetëror” në kufi-periferi të kapitalit global, që tepër shpejt u “rehabilitua” nga kriza e luftës. Luksemburgu dhe përkrahësit e saj në Gjermani mbështetën bolshevikët, por si marksistë mbetën kritikë, duke e ditur se Tetori i 1917-tës avancoi domosdoshmërinë e revolucionit global, duke paraqitur një “problem” në Rusi që nuk mund të “zgjidhej” atje. Në përpjekje për t’u qëndruar besnik parimeve të marksizmit, në fakt Lenini, Luksemburgu dhe grupi i tyre transformuan lëvizjen marksiste, por në mënyra shumë të papeshuar, saqë me dështimin përfundimtar dhe tradhtinë e revolucionit antikapitalist të viteve 1917-19, përgatitën terrenin për degjenerimin e mëvonshëm të së Majtës—dhe të vetëdijes së saj për ta kuptuar vetveten.
Trocki
Kur Stalini shpalli politikën e “socializmit në një vend”, ai në këtë mënyrë nuk përmbysi në mënyrë të prerë një perspektive revolucionare marksiste, por akomodoi rrethanat e Revolucionit Rus më 1924. Edhe revolucionarët më pak cinikë se Stalini dhe bolshevikët që ai i manipuloi dhe vrau nuk kishin pranuar se vetëm politikat e rrezikshme të komunizmit botëror kishin shpresë për të ruajtur, e aq më pak për të çuar më tej fitoret modeste të 1917-tës. Në mungesë të kësaj, urgjenca e “ruajtjes së revolucionit” kërkonte sakrifica edhe më të larta, që ishte një katastrofë e pashoqe e njerëzimit.
Adorno
Shpërbërja e marksizmit revolucionar rreth 1930-tës paraqiti një problem të mprehtë për vetëdijen kritike në të Majtën. Kriza radikale e luftës dhe revolucionit shoqëror rreth viteve 1914-19 prodhoi reaksionin e saj plotësues, një lëvizje infektuese fashizmi dhe një rifillim të Luftës Botërore që deri më 1945 kishte shkatërruar të Majtën. Pas kundërrevolucionit dhe reaksionit pas vitit 1919 lindi struktura e “karakterit autoritar” të subjektivitetit shoqëror dhe politik që u shpreh në mënyrë të gjerë, jo vetëm në tubimet e këmishave bojëkafe e të zeza, por edhe në Frontin Popullor dhe më vonë, në “nacionalizmin” në “botën e tretë.” “Personaliteti autoritar,” me narcizmin dhe sadomazokizmin e tij karakteristik të lënduar, zbuloi praninë e një frikë regresive nga liria.
“Marksizmi” u bë pjesë e ideologjisë së realitetit reaksionar shoqëror të kapitalizmit të “avancuar”, por i cili megjithatë, edhe pse i shtypur dhe i shkrumbuar nga historia, bënte me shenjë përtej kushteve të ideologjisë “borgjeze”, boshllëkun e të cilit tani e kishte zënë. Në periudhën e kundërrevolucionit triumfues që karakterizoi shekullin XX, pyetja dhe problemi i vetëdijes kritike shoqërore u rishfaq. Rehabilitimi i qëllimit kritik të teorisë dhe praktikës marksiste u tregua si një çështje e paqartë deri në vitet e 60-ta, por ajo ndoqi pandarë të Majtën në çorientimin socio-politik dhe errësimin e detyrave dhe projektit të emancipimit, që është trashëgimia më e thellë e revolucionit të humbur e të dështuar.
Nga 1968-ta dhe 1989-ta deri sot
Deri në vitet e 60-ta e “Majta” gjithnjë e më shumë u mohonte të drejtat dhe përgjegjësitë e popullsive të vendosura në mënyrë strategjike në zemër të kapitalit global për të ndryshuar rrjedhën e historisë. Siç e kishte shprehur me mprehtësi Susan Sontag më 1967, “raca e bardhë është kanceri i historisë njerëzore.” U përqafua një shpresë pasive e hyrjes në skenën historike të “subalternëve”, pa konsideratë kritike për format aktuale politike që kjo duhet të marrë. Siç shprehej Adorno me fillimin e dekolonizimit: “Primitivët nuk janë më fisnikë” (1944). Kjo braktisje e përgjegjësisë mori forma të ndryshme të vetëmohimit—duke përfshirë entuziazmin racist për “diferenca kulturore”—të boshatisur nga politika.
E majta revolucionare, tashmë në gjendje të thellë dekompozimi pas vitit 1945, mori goditjen e fundit fatale duke braktisur rolin e ndërgjegjes kritike shoqërore pas së Majtës “së Re.” Zhgënjimi i së Majtës pas viteve të 60-ta hodhi një hije të gjatë mbi vitet e 70-80-ta dhe arriti kulmin më 1989-1992 me shkatërrimin e Bashkimit Sovjetik dhe “fundin e historisë”— fundin e çdo projekti (“grandioz”) emancipues të transformimit shoqëror. “E majta e Re” fitoi botën që meritonte; përpjekjet për të ruajtur antimarksizmin e saj pseudoradikal janë përpjekje për të ringjallur një fantazmë.
Vëzhgimi i Adornos se “një jetë e gabuar nuk mund të jetohet mbarë” (1944) është marrë gabimisht si problem ekzistencial e jo politik. Por problemi i praktikës nuk është problem etik, por ka të bëjë me hapjen e mundësive aktuale shoqërore e politike për emancipim.
Një botë e emancipuar ku liria e secilit do të ishte parakusht për lirinë e të gjithëve, e arritur përmes solidaritet shoqëror ku vepron parimi i Marksit “secili sipas aftësive, secilit sipas nevojave”, vizioni i të cilit kishte motivuar të Majtën historike, duket mezi i imagjinueshëm sot.
Por, ashtu siç është mjaft e mundshme të jesh i shtypur haptazi pa i kuptuar arsyet për shtypjen-çka është kuptimi i “tjetërsimit”- potenciali i papërmbushur ende mund të jetë i pranishëm pavarësisht mungesës së vetëdijes për të: një joidentitet i subjektit dhe objektit. Mundësia e vetëdijes kritike të emancipimit mbijeton kolapsin e saj të “dukshëm,” pavarësisht se sa e rëndon të pavetëdijshmen tonë sot. Roli i vetëdijes është kyç për çdo mundësi të emancipimit shoqëror.
Korrik, 2006
Shuarja e së majtës dhe si të mbijetohet
Tregohet një histori për bashkëpunëtorin dhe mikun e Karl Marksit Fridrih Engels, i cili, në rininë e tij, si një idealist hegelian besnik, i sigurt në evolucionin e qëllimshëm, racional të natyrës dhe në pozitën e arsyes njerëzore në të, ishte zemëruar kur kishte lexuar për një sqepor, për të cilin ai mendonte se duhet të ishte një mashtrim i sajuar nga taksidermistët anglezë. Për Engelsin sqepori nuk kishte asnjë kuptim në historinë natyrore.
Më vonë Engelsi kishte parë një sqepor që jetonte në një kopsht zoologjik britanik dhe kjo e kishte shqetësuar. Ashtu si Marksi, që ishte një materialist besnik dhe mendimtar që pranonte teorinë e evolucionit të Darvinit, i cili rrëzoi nga froni idenë e njeriut në qendër të natyrës, Engelsi më në fund u pajtua se "arsyeja" në historinë natyrore ose në rastet e tjera, nuk duhet doemos të përputhet me standardet aktuale të arsye njerëzore.
Kjo është një alegori që na duket e dobishme për të kuptuar gjendjen e së majtës sot.
Në dritën e historisë të së tashmes, ne mund të pyesim, çfarë të drejte ka e Majta për të ekzistuar?
Çdo të drejtë - sa ka të drejtë edhe sqepori, sado e vështirë që mund të jetë për ta kategorizuar!
Është bindje jona se historia e kaluar dhe e tashme nuk janë domosdo treguese të së ardhmes. Dështimet dhe humbjet e kaluara dhe të sotme tek e Majta duhet të na edukojnë dhe të jenë vërejtje për të ardhmen, por jo të na shtangin dhe të na skllavërojnë.
Për këtë arsye, për të liruar veten, ne deklarojmë se e Majta është e vdekur. Ose, të themi më saktë, se ne jemi krejt ajo që ka mbetur prej saj.
Kjo është më pak një shpallje e fakteve sesa e synimit tonë.
- E synimit që e Majta duhet të jetojë, por duke njohur faktin se ajo mund të jetojë vetëm duke e kapërcyer veten. Dhe ne jemi ai kapërcim!
Atëherë, çfarë jemi ne?
Ne jemi mendimtarë të së majtës që kanë mësuar dhe janë të vetëdijshëm për dështimet nga historia e shekullit të 20-të - por kjo nuk na bën të tmerrohemi deri në shtangie. "Lëri të vdekurit t'i varrosin të vdekurit."Ndoshta veprimet tona do t'i vënë në vend vuajtjet e tyre në të ardhmen.
Ne jemi të motivuar, pas tradhtive dhe përpjekjeve të dështuara për emancipim, dhe në dritën e kuptimit të tyre të pamjaftueshëm, për të ripërvetësuar këtë histori në shërbim të mundësive për luftë emancipuese në të tashmen - dhe në të ardhmen.
Për këtë qëllim ne mund të fillojmë (ndoshta si provokim) me listën e emrave që shënojnë mendimet dhe problemet që rrjedhin nga ngjarjet që, duke lexuar historinë në mënyrë jo të zakonshme (me Beniaminin), ende mund të na udhëzojnë sot: Marks, Lenin, Luksemburg, Trocki, Adorno. - Jo shumë më tepër se ajo që përfaqësojnë këto figura, por absolutisht asgjë më pak.
Ne do të lëmë anash çdo miratim të lehtë dhe të rremë të emrave të tillë, dhe gjithë urtësinë e trashëguar në lidhje me mendimet dhe veprimet që identifikohen me ta, për një përcaktim dhe zhvillim më të mirë të mundshëm kritik të qëllimit tonë.
Në historinë e së majtës datat 1848 dhe 1917, por më pak 1968-ta, dhe jo 1989-ta: pasojë e humbjeve dhe fitoreve të paqarta; por, më shumë, njohuritë e akumuluara nga humbjet, janë njohje e një të tashmeje dhe një historie që nuk ka pasur nevojë të ndodhë, për një të ardhme që ndoshta ende nuk ka nevojë të ndodhë. Shpirtrat e trazuar të viteve 1848 dhe 1917, në mundësitë e tyre të paplotësuara, do të vazhdojnë t'i flasin një të ardhmeje të papërmbushur.
Historia e modernitetit ende nuk ka përfunduar, as nuk do të përfundojë, derisa të përmbushet premtimi i tij. Prandaj, ne nuk i ndajmë ndjenjat (të
papeshuara mirë) të lodhjes me ata që e quajnë veten modernë, por ne e shohim si një heqje dore nga transformimi i tij emancipues, që na ndjek në mënyrë të pandarë me domosdoshmërinë e tij.
Ne e njohim domosdoshmërinë tonë.
Ne pajtohemi me Marksin të ri për nevojën për "kritikë të pamëshirshme të çdo gjëje ekzistuese." Ndryshe nga Hegeli, në luftën e tij kundër dëshpërimit romantik pas vitit 1789, ne e njohim domosdoshmërinë e së tashmes vetëm si "të keqe". E tashmja jonë nuk meriton afirmim, madje as respekt, për ne e njohim atë vetëm si ajo që pasoi kur e Majta u shkatërrua dhe e likuidoi veten.
Dhe kështu, me historinë e Engelsit dhe sqeporit, le të fillojmë t'i trajtojmë detyrat dhe projektet e vështira, por jo të pamundshme të së majtës së ardhshme.
Platypus (shqip: Sqepori) është një projekt për vetëkritikë, vetedukim, dhe, së fundi, për rindërtimin praktik të së Majtës marksiste. Në të tashmen e Majta marksiste duket si një rrënojë historike. Urtësia e trashëguar sot na detyron që përpjekjet e dështuara për emancipim në të kaluarën t’i kuptojmë jo si momente plotë potencial që ende mbeten për t’u përmbushur, por më tepër si “ajo që ka qenë” – utopizëm i destinuar për të përfunduar në tragjedi. Si trashëgimtarë kritikë të një tradite të mundur Platypus beson se pas dështimit të së Majtës së Re të 1960-ës, dhe shpërbërjes së shtetit të mirëqenies dhe shkatërrimit të Bashkimit Sovjetik në vitet 1980-90, çorientimi aktual i së Majtës do të thotë që është vështirë të themi se mund t’i dimë detyrat dhe qëllimet e emancipimit shoqëror më mirë se “utopistët” e së kaluarës.
Detyra jonë është kritika dhe edukimi drejt rindërtimit të së Majtës marksiste. Platypus beson se rrënojat e së Majtës së sotme marksiste i takojnë një tradite humbja e së cilës ishte kryesisht e vetëshkaktuar, prandaj e Majta marksiste aktuale është historike, dhe në një gjendje aq të rëndë dekompozimi, saqë është bërë jashtëzakonisht e vështirë për të hartuar kërkesa koherente programore shoqërore-politike. Përballë së kaluarës dhe së tashmes katastrofike, detyra e parë për rindërtimin e një të Majte marksiste si një forcë emancipuese është të identifikohen arsyet për dështimin historik të marksizmit dhe të qartësohet domosdoshmëria e një të Majte marksiste për të tashmen dhe të ardhmen. – Nëse synimi i së Majtës është ndryshimi i botës, ajo së pari duhet ta transformojë veten!
Rindërtimi tejet i vështirë, por jo edhe i pamundur, i një të Majte emancipuese është detyrë urgjente; ne besojmë se e ardhmja e njerëzimit varet nga kjo. Derisa forcat shkatërruese të liruara nga shoqëria moderne – kapitalizmi – mbeten në jetë, premtimi i papërmbushur i emancipimit shoqëror ende na grish për ta përmbushur. Të heqësh dorë nga kjo, ose të fshehësh rëndësinë e humbjeve dhe dështimet e së kaluarës duke synuar “rezistencën” nga “jashtë” dinamikës së shoqërisë moderne do të thotë të afirmosh të tashmen e saj dhe të garantosh realitetin e saj shkatërrues në të ardhmen.
Platypus ngre pyetjet: Sa është i rëndësishëm mendimi i teoricienëve kritikë të shoqërisë moderne si Marksi, Lukacs, Benjamin dhe Adorno për luftën drejt emancipimit shoqëror sot? Si mund t’i japim kuptim historisë së gjatë të politikave të pafrytshme tek e Majta që na sollën këtu sot – pas Internacionales së majtë marksiste të Leninit, Luksemburgut dhe Trockit, deri tek shterpësia e sotme – pa u shtangur ose pa u dekurajuar nga kjo histori? – Si munden të na ndihmojnë përgjigjet në pyetje të tilla në detyrën urgjente për rikonstituimin e së Majtës në nivelet e saj më themelore të teorisë dhe praktikës? Si mund të ndihmojmë në daljen nga qorrsokaku ku e Majta është katandisur?
Ne shpresojmë të ringjallim diskutimin në të Majtën, e cila që një kohë të gjatë është prekur nga humbja e kujtesës dhe heshtja, me qëllim që të ndihmojmë në gjetjen e një praktike emancipuese politike që na mungon sot.
Çfarë ka qenë e Majta dhe çfarë mund të bëhet ende? – Platypus ekziston sepse përgjigjja për një pyetje të tillë, edhe në formulimin e saj më themelor, ka pushuar së qeni e qartë që një kohë të gjatë.
